FETVA PER JETEN FAMILJARE TE MUSLIMANIT

PYETJA: Cili sht qndrimi i Sheriatit lidhur me pranin e burrit me rastin e lindjes s gruas s tij?
PﾋRGJIGJJA: N aspektin e Sheriatit nuk ka penges q burri t prezentoj n momentin kur gruaja e tij lind fosh­njn, nse ai dshiron nj gj t till dhe mendon se sht n interes, si p.sh., t’ia sjell ndr mend prkujtimin e All-llahut dhe t’i thot fjal t bukura me qllim q t’ia lehtsoj mundimet, ose t’i shoh vet mundimet dhe dhim­b­jet e saj me qllim q pastaj ta vlersoj ashtu si e meriton, si dhe t jet i vetdijshm pr meritat e nns s tij, far ka pr­je­tuar pr shkak t tij dhe t’ju tregoj pastaj edhe fmi­jve t vet q ta din meritn e nns s tyre pr ata.
Pra, kjo sht 鉈shtje e lejuar nuk sht e domosdoshme, as e plqyeshme, as e ndaluar e as e jopreferuar, me prjashtim nse kjo shkakton ndonj dm material apo moral.
Ndoshta disa njerz ngurrojn nga nj veprim i till, pr shkak se gjat lindjes s fmijs burri e sheh pjesn e turpshme t gruas s vet. Disa kt mund ta konsiderojn vepr t urrejtur (mekruh), e ndoshta prmendin edhe disa hadithe q ndalojn apo largojn nga nj vepr e ktill.
Por, realiteti sht se kto hadithe nuk jan t vrtet, gjegjsisht se e kundrta sht e vrtet: vet Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] sht lar me disa gra t veta nga nj en. Ky sht argument i cili i heq hamendjet dhe anulon kundrthniet.
Transmetohet prej Aishes [radijall-llahu anha] e cila thot: “Un dhe Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] lahe­shim nga nj en e prbashkt. Ai m tejkalonte mua derisa thoja: M le mua, m le mua!” Aisheja thoshte: “Ne ishim xhunub (t pa pastr)”.1
Transmetohet nga nna e besimtarve, Mejmuneja [radijall-llahu anha], e cila thot: “Isha afr Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] kur u pastrua nga xhunubllku. S pari i pastroi duart dy apo tri her, pastaj e futi dorn n en. Pastaj i hodhi uj pjess s turpshme t trupit dhe e pastroi me dorn e majt. Pas ksaj me dorn e majt e preku dheun dhe e frkoi shum, e pastaj mori abdest sikur pr namaz, pastaj hodhi mbi kok tre grushta uj, e pas ksaj e lau pjesn tjetr t trupit. M von lvizi nga vendi ku lahej dhe i pastroi kmbt. Un i solla nj rriz (peshqir) e ai e refuzoi”.2

(Seanca e par)
FETVAJA (21)
PYETJA: Nse gruaja dshiron t’i shkurtoj flokt, a ka nevoj t krkoj leje prej burrit t saj?
PﾋRGJIGJJA: Ekziston nj mnyr e shkurtimit t flokve t femrs t ciln nuk e heton burri, gjegjsisht nse i shkurton pak, gj q e ka br zakon gruaja koh pas kohe, ashtu q mos t’i zgjaten shum flokt e t has vshtirsi n krehjen e tyre. Kt e praktikojn t gjitha grat dhe kjo zakonisht nuk ka nevoj pr lejen e burrit.
Por ekziston nj lloj tjetr i shkurtimit i cili e ndryshon formn dhe pamjen e gruas para burrit. Kshtu, burri sht msuar ta shoh n nj form standarde nj koh t gjat, dhe kur ajo e befason me nj form tjetr t panjohur, sikur ajo t jet grua e re. Ky lloj shkurtimi ka nevoj pr mir­kuptim ndrmjet bashkshortve qysh para kryerjes s tij, me qllim q t vazhdojn dashuria dhe harmonia ndrmjet tyre.
Parimisht, muslimanja nuk duhet t’i zbuloj flokt e veta n rrug e as para njerzve t huaj t cilt nuk i ka t ndaluar pr martes sipas dispozitave t Sheriatit. Pr kt arsye, burri sht i pari i cili meriton t knaqet me bukurin e flokve t gruas s vet si dhe t’i shoh n at form q e vet e plqen.
Grua e menur sht ajo e cila mundohet ta ruaj do gj q e ruan dashurin dhe lumturin n bashkshortsin e saj dhe e kultivon kt. N kt mnyr formohen familjet e shndosha t cilat edhe jan guri themeltor i shoqrive t shndosha.

(Seanca e par)
FETVAJA (22)
PYETJA: Dshiroj ta dij, Hirsia e juaj, sasin e t hollave t ciln duhet ta paguaj pr abort t foshnjes para se ajo t mbush 120 dit, duke e patur parasysh faktin se shkak i abor­tit ka qen presioni psikik ndaj nns. Ajo sht stu­dente n fakultetin e mjeksis. Kt e ka br si rezultat i pamundsis s koordinimit ndrmjet studimit dhe pritjes s foshnjes, madje edhe aborti sht br duke u bazuar n kt parim (n parimin se kjo 鉈shtje e arsyeton abortin) e nuk sht br me qllim, kurse nna tash sht penduar shum pr kt 鉈shtje, e pendimi edhe m tepr shtoi n pesh kur kuptoi se aborti sht i ndaluar n Sheriat q prej dits s par t mbarsimit. Pr kt, krkoj prej jush t m udhzoni n kt 鉈shtje, ju udhzoft All-llahu i Madh­rishm.
 PﾋRGJIGJJA: Po, abortit nuk sht i lejuar n Sheriatin islam, as n ditt e para t shtatznis e as pas ksaj. Mkati i abortit ndryshon varsisht nga periudha e shtatznis. N periudhn e par t shtatznis mkati sht m i vogl, e sa m tepr t zgjas koha e shtatznis, ndalimi konfirmohet. Kur do t mbush foshnja n mitr 120 dit, ather aborti konsiderohet haram n mnyr t prer dhe vlersohet si nj lloj vrasjeje pr t ciln duhet paguar 500 dirhem ose pra­frsisht 213 gram ar, t cilat i merr trashgimtari q nuk ka marr pjes n procesin e abortit.
N kt rast bn prjashtim vetm frika kur rrezikohet jeta e nns, por dhe n kt rast kjo mund t realizohet vetm me lejen e mjekut t besueshm i cili konstaton se vazhdimi i shtatznis sht katastrofal pr jetn e nns.
Meq n pyetje prmendt se aborti sht br para 120 ditsh t jets s embrionit, ather pr kt nuk duhet pa­gu­ar as dmshprblim e as kefaret, por kjo vepr sht mkat prej t cilit duhet krkuar falje duhet t pendohet njeriu dhe t zotohet se m nuk do ta prsris nj gj t ti­ll. Por, nse edhe krahas ksaj, nna e cila i sht nn­sh­tru­ar abortit dshiron t jap lmosh, kjo sht edhe m mir dhe n dasht Zoti i bn dobi. All-llahu i Madhrishm tho­t: “… veprat e mira i shlyejn ato t kqijat…” (Hud: 114)

(Seanca e dyt)
FETVAJA 23
PYETJA: A ka t drejt gruaja t pushoj pas lindjes s f­mi­js, apo ajo obligohet q edhe n kt periudh t’u shr­bej miqve q kan ardhur t’ua urojn lindjen e fmijs apo ta shohin at?
PﾋRGJIGJJA: All-llahu e di se lindja e fmijs e mundon dhe e lodh gruan pr shkak t dhimbjeve dhe vshtirsive q i prjeton gjat kohs s lindjes, si thot All-llahu i Madhrishm “… Ngase nna e vet me mundim e barti dhe me vshtirsi e lindi…” (El-Ahkaf: 15)
Pr kt arsye, nuk sht udi pse All-llahu i Madhrishm, e ka liruar gruan pas lindjes nga namazi dhe agjrimi, t cilt jan prej themeleve t Islamit, edhe pse ndrmjet ktyre ka dallim: Sa i prket namazit pas mbarimit t periudhs s Nifasit – lehonis, nuk i krkohet gruas t bj kaza (plot­so­j), ndrkaq nga ajo krkohet kompensimi i agjrimit pas periudhs s lehonis. Qllimi i periudhs s lehonis sht koha gjat t cils femra ka gjakderdhje pr shkak t lindjes. Lehonia n kt aspekt sht sikur t prmuajshmet (mens­truacionet). Dispozitat e tyre jan identike.
Prej ksaj e shohim qart se Ligjvnsi i Urt e trajton gruan lehone n gjendje q krkon t’i bhen lehtsime nga mshira q ka All-llahu ndaj saj. Gruan e till e trajtoi sikur lehonia e saj t jet nj lloj smundjeje e cila prkohsisht e ka goditur.
ﾋsht tejet normale q gruaja n kt periudh t mos lodhet dhe t mos ngarkohet me gjra q e mundojn dhe e vsh­ti­r­sojn dhe pr kt sht br tradit e muslimanve n vendet islame q t’i shrbejn dhe ta respektojn gruan lehon derisa t shrohet dhe t kthehet n gjendjen e saj normale.
Por, po qe se gruaja sht e vetme ajo detyrohet t’i shrbej vetes, fmijs dhe shtpis s vet pr shkak se nj gj e till i imponohet, por ky detyrim e ka kufirin e vet t domos­do­shm, pr kt, miqt dhe vizituesit nuk duhet ta lodhin dhe ta mundojn prtej mundsive t saj, Zoti nuk e ngarkon ask prtej mundsive t veta, e po ashtu edhe burri nuk duhet t jet i rrept n kt rast. All-llahu i Madhrishm thot: “… All-llahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim pr ju...” (El-Bekare: 185) Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thot: “Lehtsoni e mos vshtirsoni, prgzoni e mos qortoni”.3 Po ashtu thot: “Ju jeni drguar lehtsues, e nuk jeni drguar vshtirsues”.4 Kto gjra i dirigjojn shija, merita dhe vlerat morale.

(Seanca e par)
FETVAJA 24
PYETJA: Nse gruaja smuret dhe pr kt shkak dshiron q gjat kohs s smundjes t ndrpriten vizitat q i bhen burrit t saj. Shtrohet pyetja, a detyrohet gruaja q edhe prkundr vullnetit t saj, t’u shrbej miqve t burrit t saj?
PﾋRGJIGJJA: T katr shkollat juridike (medh’hebet). Nuk e detyrojn gruan muslimane q t’i shrbej burrit, me prjashtim nse gruaja kt e bn vullnetarisht nga motive morale, pr kt, nse burri e padit gruan n gjykatn e Sheria­tit e cila e ndjek njrn prej ktyre shkollave juridike, gruaja nuk detyrohet t’i shrbej burrit t vet.
Nse kjo sht e drejt e miratuar pr gruan prball burrit t saj, ather a priori ajo nuk sht e obliguar t’u shrbej miqve t burrit t saj, madje edhe n rast smundje.
Por, mendimi t cilin e prkrahim dhe sipas t cilit edhe prgjigjemi prkitazi me kt 鉈shtje sht: domosdosh­m­ria e shrbimit t gruas n shtpi, gjegjsisht obligimi i saj q t’u shrbej burrit dhe fmijve t vet. Kjo sht prej mir­si­s pr t ciln urdhron All-llahu si dhe prej drejtsis n ndarjen e t drejtave dhe obligimeve pr t dy palt: “Edhe atyre (grave) u takon e drejta sikurse edhe prgjegjsia n bashkshortsi, e burrave u takon nj prparsi ndaj tyre…” (El-Bekare: 228)
Kshtu, burri punon jasht shtpis q ta furnizoj familjen e vet ndrkaq gruaja punon brenda shtpis q t’i shrbej familjes. Vajza e Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], Fatimeja, shrbente n shtpin e saj e pastronte, gatuante etj. Nj dit ajo iu ankua babait t saj, Pejgamberit [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem], por ai e urdhroi q bashk me burrin e vet t ndihmohen me prmendjen e All-llahut, lartsimin dhe madhrimin e tij pr t’i kryer detyrat e tyre jetsore.5
Nse gruaja punon jasht shtpis, sikur q punon edhe burri, ather do t ishte e drejt q burri t’i ndihmoj me nj shrbtore ose t’i ndihmoj vet aq sa ka mundsi, e sidomos nse kan fmij.
Nisur nga kjo, burri nuk duhet ta ngushtoj gruan e vet me mysafir, sidomos kur ajo sht e smur. Sheriati islam e konsideron smundjen element q imponon lehtsime n shum raste, pr kt edhe e liroi t smurin nga xhihadi i domosdoshm: “Nuk sht mkat (t ngel pa dal) pr t verbrin, pr t alin, e as pr t smurin…” (El-Fet’h: 17)
Po ashtu, e ka liruar t smurit nga agjrimi i muajit t Ramazanit, me kusht q kt ta kompensoj ather kur do t shrohet “… ndrsa kush sht i smur ose n udhtim, le t agjroj aq dit nga ditt e mvonshme. All-llahu me kt dshiron lehtsim pr ju, e nuk dshiron vshtirsim pr ju (t agjroni ditt e lshuara m von)…” (El-Bekare: 185)
T smurin e ka lejuar t falet si t ket mundsi, n kmb, ulur apo t shtrir n krah. Po ashtu krkoi nga imamve n namazin me xhemat t jen m t shkurt, sepse pas tyre ka njerz t dobt, t smur dhe nevojtar.
Muslimani lindor n prgjithsi e ai arab n veanti, duhet t’i ken parasysh rrethanat e grave t tyre perndimore n prgjithsi, sepse ato nuk jan msuar n jetn e vet e as n shtpin e babait t tyre t pranojn aq shum mysafir, gj q sht normale pr arabt dhe popujt e ngjashm me ta. Gjithashtu edhe gruaja e Perndimit e cila ka hyr n Islam, duhet t’i ket n konsiderat rrethanat q jan pjes prb­r­se jetsore t burrit t saj, si dhe se prej mirsjelljes islame sht nderimi i miqve, si thot edhe Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] “Kush i beson All-llahut dhe Dits s fundit, le ta gostis mikun e vet”.6
(Seanca e par)
FETVAJA 25
PYETJA: A ka t drejt burri ta ndaloj gruan e vet nga prania n takimet islame t grave?
PﾋRGJIGJJA: Smundja e shum muslimanve t cilt jan t cekt n njohurit fetare sht se ata ia imponojn Islamit natyrn, prirjet dhe bindjet e tyre personale. Kshtu, nse njeriu sht i ashpr, zemrngurt, i vrazhd, ai me njerzit q i ka prreth vetes, e sidomos me bashkshorten dhe fmijt e vet, do t sillet me kt sjellje arrogante e t ashpr, madje mund t mendoj se kshtu krkon Islami.
N kt kontekst duhet prmendur trajtimin e disa burrave ndaj grave t tyre i cili cilsohet me ashprsi, dominim, presion dhe paragjykime e madje edhe me prbuzje. Madje ata mund t vijn nga mjedise t cilat e trajtojn gruan sikur ajo t jet krijuar pr t’i shrbyer apo pr t’i knaqur nevojat e tij. Edhe pse kta njerz kan lexuar dhe jan  arsimuar, qndrimi i tyre ndaj grave nuk ka ndryshuar aspak, madje disa prej tyre mbajn titujt e magjistrave dhe doktorave t shkencs, inxhinieris, ekonomis, administrats etj., por megjithat n kt aspekt mbeten t ngurt, nuk lvizin dhe nuk psojn kurrfar transformimi.
Nuk ekziston asnj fe e cila e ka nderuar gruan sikur q e ka nderuar Islami. Ai pikspari e ka nderuar si personalitet, si grua, si vajz, si bashkshorte, si nn, dhe si pjestare e shoqris.
Pr kt mjafton ajeti kur’anor: “Zoti i tyre iu prgjigj lutjes s tyre (e tha): Un nuk ia humb mundin asnjrit prej jush, mashkull qoft apo femr. Ju jeni njri nga tjetri…” (Ali Imran: 195) Domethnia e ajetit: “Ju jeni njri nga tjetri” sht se ata jan nga njri-tjetri, burri e plotson gruan dhe gruaja e plotson burrin, asnjri nuk mundet pa tjetrin, pr kt edhe jan t barabart n obligime. All-llahu i Madhrishm thot: “Nuk ka dyshim se pr muslimant e muslimanet, besimtart e besimtaret, adhuruesit e adhurue­set, t sinqeritit e t sinqertat, durimtart e durimtaret, t prvuajturit e t prvuajturat, sadakadhnsit e sadaka­dh­n­set, agjruesit e agjrueset, ruajtsit e nderit e ruajtset e nderit, shum prmendsit e All-llahut e shum prmendset e All-llahut, All-llahu ka prgatitur falje (mkatesh) dhe shprblim t madh”. (Ahzab: 35) Gjithashtu, ata dy jan shoqrues jetsor n obligimet e rrezikshme shoqrore, si jan obligimet e urdhrimit pr t mir dhe ndalimit nga e keqja, si thekson edhe All-llahu i Madhrishm: “Besim­ta­rt dhe besimtaret jan t dashur pr njri-tjetrin, urdh­rojn pr t mir, e ndalojn nga e keqja”. (Et-Teube: 71)
Pejgamberi [sal-lall-llahu alejhi ve sel-lem] thot: “Grat jan motrat e burrave”.7
Po ashtu thot: “Mos i ndaloni robreshat e All-llahut (grat) nga xhamit”.8
Xhamit kan qen mnyra e vetme pr muslimanen n kohn e Pejgamberit q t arsimohet fetarisht dhe t prezen­toj­n n xhuma dhe me xhemat si dhe t njoftohet me motrat e saj muslimane t devotshme.
Rolin e xhamive n kohn ton e kryejn takimet islame t cilat ia ofrojn muslimanes njohjes sa m t madhe dhe m t thell t t vrtetave islame, e po ashtu ia mundsojn asaj. Aktivizim sa m intensiv n veprimtarin islame. Gje­gj­sisht n kt mnyr mundsohet ringjallja e Islamit n shpirtin dhe jetn e muslimanve dhe afrimi i tyre me veprimtaret tjer islame n kt plan q t bashkpunojn me ato n devotshmri dhe mirsi. Ky sht nj obligim tejet i rndsishm islam, q do musliman dhe muslimane duhet t kontribuon n kt drejtim aq sa munden, sepse prndryshe do t humb Islami, do t humbet Ummeti i tij dhe do t bie posht flamuri i tyre.
Kjo 鉈shtje imponohet edhe m tepr kur dihet se forcat kun­drislame jan aktive dhe syel dhe i armatosin fuqi­shm grat n kt fush. Po ashtu edhe laiket, ateistet dhe marksistet dit e nat punojn brenda trollit islam pr largi­min e muslimanve nga feja e tyre, propagimin e botkupti­meve t huaja n mesin e tyre dhe luftimin e ideve t pastra islame t cilat thirrin n reforma, konsolidim dhe prtrirje.
Mirpo, duhet patur parasysh se ky aktivitet islam i gruas nuk guxon t jet vetm n dobi t burrit dhe fmijve t saj. ﾋsht reale q ndaj donjrit obligimet t kryhen me korre­ktsi dhe drejtsi.
Meq burri sht i obliguar ta mirmbaj familjen, ai nuk duhet t ushtroj dhun gjat kryerjes s obligimeve t veta, sepse n t kundrtn, do t ishte i dmshm, e n Islam rreptsisht ndalohet q dikush t bj dm dhe t dmtohet.